Opis
.png) |
W rejonie wileńskim, przy skrzyżowaniu starej drogi do Malat i obwodnicy Niemenczyn-Mejszagoła-Jewie, leży wieś Pikieliszki. Od głównej drogi prowadzi aleja drzew liściastych, która wiedzie do perełki tej wioski – dworu w Pikieliszkach. Jednopiętrowy dwór w skromnym, klasycystycznym stylu wybudowano w XVIII wieku, a otacza go niewielki, ale robiący wrażenie, park pełen stuletnich drzew: dębów, brzóz, lip, klonów, itp.
Dworek stojący na północnym brzegu jeziora Zalesie (albo Pikieliszki) na niewielkim wzgórzu został uznany za zabytek architektoniczny i krajobrazowy o znaczeniu lokalnym i wpisany do rejestru zabytków Republiki Litewskiej w 1992 roku.
Dworek znajdujący się około 16 km od stolicy Litwy jest znany z tego, że od 1930 do 1934 roku jego właścicielem był Marszałek Józef Piłsudski. Pełnił funkcję letniej rezydencji, do której często zaglądały głowy państwa polskiego i ministrowie spraw zagranicznych. Warto także dodać, że Piłsudski obok dworku urządził nawet szkołę podstawową! Po śmierci Marszałka dworek nie pozostał długo w rękach jego rodziny, ponieważ w 1940 roku został znacjonalizowany, a po II wojnie światowej urzędowały tu różne instytucje, biuro PGR-u, wiejska sala taneczna, itd.
Obecnie dworek w Pikieliszkach jest wyremontowany i mieści się w nim miejscowa biblioteka, oddział Centralnej Biblioteki Samorządu Rejonu Wileńskiego. Corocznie na terenie dworu organizowane są dożynki rejonu wileńskiego, które gromadzą mieszkańców okolicznych miejscowości. Oprócz różnorodnych imprez, na pięknie zagospodarowanym terytorium można również organizować rodzinne imprezy.
Historia dworu w Pikieliszkach
Źródła pisane wspominają, że w pierwszej połowie XVIII wieku dwór należał do strażnika smoleńskiego Jana Medunecka, później do zakonu Wileńskiego św. Jerzego, a następnie do krewnych Medunecka. Bardzo grube ściany dworu i potężne piece kaflowe świadczą o tym, że dwór zaczęto stawiać w połowie XVIII wieku. Istnieją dane, które mówią, że ówczesna ziemia należała do szlacheckiej rodziny Pisanków.
Dworek w Pikieliszkach jest dość skromny, a jego elementy zdobnicze są subtelne i umiarkowane. Główne wejście zdobi portyk z kolumnami toskańskimi. Od południowej werandy nad brzeg jeziora prowadzi niewielka aleja ze schodkami. Park znajdujący się na posiadłości został prawdopodobnie zaprojektowany na początku XIX wieku, w okresie klasycyzmu.
Warto dodać, że właściciele dworu nie brali udziału w powstaniach w latach 1831 i 1863 i w ten sposób dwór uniknął konfiskacji, która była jednym ze sposobów państwa na przejmowanie ziemi i nieruchomości. Wówczas taki dwór mierzono i opisywano, jak również nakładano na niego adekwatny zakaz lub ograniczenie, czyli konfiskatę.
W 1930 roku dwór został nabyty przez Aleksandrę i Józefa Piłsudskich. Trzeba tu wyjaśnić, że kawaler orderu „Virtuti Militari” miał wówczas przywilej polegający na prawie otrzymania niewielkiego majątku dworskiego. Taki order otrzymał nie tylko ówczesny Marszałek Polski, ale również jego małżonka, więc razem dostali pozwolenie na nabycie szczególnie rozległego majątku, na który składało się 35 ha ziemi rolnej, 25 ha łąk i 73 ha jezior!
Piłsudski szczególnie polubił dwór w Pikieliszkach, który stał się jego letnią rezydencją w okresie międzywojennym. Stan dworu już wówczas był zły, więc wykonano remont generalny. Do zespołu dworskiego, oprócz głównego budynku dworu i otaczającego go parku, zaliczała się kiedyś jeszcze stajnia, po której pozostały ruiny. Mimo to, i dzisiaj turyści mogą podziwiać konie w zagrodzie urządzonej na terenie posiadłości.
Józef Piłsudski
Józef Piłsudski urodził się 5 grudnia 1867 roku w Zułowie, w rejonie święciańskim. Był czwartym z kolei dzieckiem z dwunastu. Rodzina Piłsudskich, jak większość rodzin szlacheckich w Polsce i na Litwie w tamtych czasach, wychowując dzieci, przywiązywała duże znaczenie do wartości patriotycznych i miłości do przeszłości.
Według badaczy, historia rodziny Piłsudskich wywodzącej się ze szlachty litewskiej była raczej typowa dla tamtych czasów. Wszyscy ulegli polonizacji, nie mówili po litewsku i pragnęli zjednoczenia z Polską. Mimo to, nie można było ich nazwać „prawdziwymi” Polakami, a raczej gente lituanus natione polonus(polskiej narodowości urodzeni na Litwie).
Józef Klemens Piłsudski ukończył Gimnazjum Wileńskie i wyjechał na studia medyczne do Charkowa. Tam zainteresował się ideami rewolucyjnymi „Narodnaja Wola”(„Wola Ludu”) i rozpoczął działalność socjalistyczną. W rezultacie został oskarżony o spisek, wyrzucony ze studiów i zesłany na Syberię na 5 lat.
Marszałek Piłsudski był osobowością kontrowersyjną. Twierdzono, że jego słowa i działalność w sferze polityki były ze sobą sprzeczne. Piłsudski aktywnie starał się o zjednoczenie Polski i Litwy, co według wielu osób popsuło stosunki między obydwoma krajami. W 1920 r. Piłsudski zaaranżował powstanie na Wileńszczyźnie, podczas którego zajął i przyłączył do Polski prawie jedną trzecią terytorium Litwy razem z Wilnem.
W 1920 roku Piłsudski, jako przywódca polityczny, również otrzymał laskę marszałkowską z ramienia armii i tytuł Pierwszego Marszałka Polski. Wyróżniał się ogromnymi ambicjami i wieloma wciąż niezrealizowanymi planami, a jednym z nich było stworzenie silnej unii wojskowej Europy środkowej i wschodniej pod nazwą Intermarium (Międzymorze). Taka unia, zawarta przez 9 ówczesnych państw regionu, mogłaby przeciwstawić się zbrojnie dwóm nieobliczalnym sąsiadom – Związkowi Radzieckiemu i Niemcom.
Marszałek Piłsudski został pochowany w 1935 roku na Wawelu, obok najwybitniejszych przywódców Rzeczypospolitej Obojga Narodów, a jego serce, na jego własne życzenie, zostało pochowane na wileńskim cmentarzu na Rossie – w mieście jego młodości.
